Sefora, Sejeremane, Sepanishe. Bakeng sa liithuti tse ngata tsa sekolo se phahameng sa Amerika, khopolo ea "puo e tsoang linaheng tse ling" e atisa ho fetisa ka holimo ho tsena tse tharo. Ha u ntse u hōla, u hlokomela hore puo ea Sechaena e le mong e na le libui tse fetang tsena (le Senyesemane) li kopantsoe, ho sa bue letho ka lipuo tse ling tse tloaelehileng tse kang Searabia, Sehindi le Seurdu.
U boetse u hlokomela hore ho na le lebaka la ho ba setho sa Latin Club e ne e le tlase-ea batlang ho ithuta puo e shoeleng? Ha ho letho le bolelang, ho thata haholo ho ithuta puo haeba u se na motho ea tloaetseng ho ithuta le eena.
Ha e le hantle, le hoja Selatine e ka 'na ea shoa, lipuo tsena "tse phelang" (ho tloha ka July 2017, ho joalo le ho Ethonologue.com) li tla ba thata haholo ho fumana le ho li sebelisa ka mokhoa o sebetsang. Ba babeli ba bona ba na le sebui se le seng feela se setseng!
01 ea 07
Taushiro (Peru)
Litaba tse monate? Mecha ea litumeliso tsa marang-rang ea Jennifer's Language Pages e hlakisa hore na ho ka re "hello" hoo e batlang e le puo e 'ngoe le e' ngoe ea lefats'e, ho kenyeletsa le Taushiro, e leng ka litlaleho tsohle tse fapaneng haholo.
Litaba tse mpe? Ke motho a le mong feela lefatšeng ea buang ka Taushiro ho tloha ka 2002, kahoo menyetla ea hau ea ho khona ho re "Uñuntero" ho mang kapa mang e tlaase haholo, esita le haeba u ka iphumana u le haufi le Nōka ea Aucayacu sebakeng sa Loreto sa Peru, e leng moo o phela (haeba a ntse a phela).
Haeba u na le matsatsi a seng makae ha u ntse u hlahloba motse oa Iquitos le Amazon ea Peru , e ka 'na ea e-ba bakeng sa leeto le thahasellisang, le hoja e ka ba lefeela.
02 ea 07
Tanema (Solomon Islands)
Joalokaha ho le joalo ho Taushiro, puo ea Tanema ea Solomon Islands e na le sebui se seng se pholosang. Kahoo, ke hobane'ng ha Taushiro ea Peru e e-na le bothata ba "Puo e Ntle-Spoken Lefatšeng" ho feta Tanema, e fumanehang South Pacific ?
Ha Taushiro a na le "morabe" oa batho ba ka bang 20 feela, batho ba ka bang 150 ke ba merabe eo puo ea habo bona e neng e kile ea e-ba Tanema, ka 2007, e leng se bolelang hore Taushiro ha e bue ka mokhoa o fokolang, esita le ka palo ea batho ba itekanetseng ho eona 'me bakeng sa bona ke puo e kholo e tšoanang maemong a mabeli.
U tla fumana monyetla o motle oa ho fumana motho motseng oa Emua oa sehlekehlekeng sa Temotu sehlekehlekeng sa Solomone sa Vanikolo se ka utloisisang bonyane mantsoe a Tanema ho feta kamoo u ka hlabang mabōpo a leoatle a patohileng a Peru.
03 ea 07
Lemerig (Vanuatu)
Palo ea boraro lethathamong la lipuo tse buuoang ka bonyane le eona ke puo eo u ka e utloang (kapa e ka 'na ea se ke ua e utloa) South Pacific. Ho ba teng ha lipuo tse ngata tse sa buuoeng hantle ha ho makatse mona, ha ho pelaelo hore ho fanoe ka ho itšehla thajana sebaka sa sebaka sena se hloka boholo ba histori ea eona.
Lemerig, eo ka linako tse ling e tsamaeang ka mabitso a kang "Bek" le "Sasar", e ne e e-na le libui tse peli feela tsa 2008. Hangata u na le monyetla oa ho utloa puo ena e buuoang ke baahi ba lulang haufi le lebōpo la toropo ea Torba, sehlekehlekeng sa Vanua Lava. Vanuatu.
'Me ho na le lintho tse ling tse ngata tse lokelang ho etsoa moo, ho tloha ho hloa lithaba, ho bona likoena li linōkeng, ho ts'oara li-snorkeling tse haufi le mafika a leoatle, ka hona ha ho joalokaha eka leeto le ne le tla ba lefeela, haeba u entse qeto ea ho e nka. Mohlomong ho na le lentsoe la Lemerig bakeng sa botle bo bong ba Pacific Boroa , e le hore re tobane le eona, e siea ba bangata baeti ba sa bue letho.
04 ea 07
Chamicuro (Peru)
Puo ea bone ea lefatše e nyenyane ka ho fetisisa e buuoang ka bonyane e re khutlisetsa Peru, e seng e tšosang ka ho feletseng ha u nahana hore Peru e har'a linaha tsa Maamerika tse nang le baahi ba phahameng ka ho fetisisa, ho sa tsotellehe ho ba le maikutlo a potlakileng ho naha ea Spain- ho bua, setso sa K'hatholike.
Puo ea Chamicuro e buuoa hanyenyane ho feta Taushiro, le holimo ho Lemerig hobane merabe ea eona e ka bang 100. Joaloka Taushiro, u ka fumana libui tsa Chamicuro sebakeng sa Loreto sa naha, merung e haufi le Amazon ea Peru.
Ka ho khetheha, o tla hloka ho ba batla pampiring ea Pampa Hermosa, e lutseng haufi le boipheliso ba Huallaga (e leng, haeba re e-na le nnete, mohlomong o na le lebitso le fapaneng ka puo ea Chamicuro leha ho le joalo!).
05 ea 07
Njerep (Nigeria)
Nigeria ke e 'ngoe ea linaha tsa Afrika tse fapaneng ka ho fetisisa, tse nang le kutloisiso e ntle ha u nahana hore ke lehae la puo e buuoang haholo Afrika, le puo ea bohlano e buuoang ka bonyane. Puo ea Njerep e na le libui tse tšeletseng, 'me ho bonahala eka morabe oo puo ea oona e neng e kile ea e-ba Njerep o etsoa feela ke batho bana ba tšeletseng.
Setsebi sa Ethnologue se hlalosa hore Njerep ena e "batla e felisoa," e leng e utloisang bohloko haholo ha u nahana hore setho sa libui tse tšeletseng se tsoa ho 2000-ke mang ea tsebang hore na ho ka etsahala eng ho tloha ka nako eo?
Sena se halefisa haholo ha u nahana hore mmuso oa Taraba, moo Njerep e leng teng / o builoe, e bile sebaka sa ho phatlalatsoa ka hohle-hohle le ho nyatsuoa ho hloekisoa ha merabe ke sehlopha se ka sehloohong sa Mambilla ethnolinguistic sehlopha, seo palo e ka bang 100 000. Mambilla ke sehlopha se senyenyane ha se hlahlojoa lefatšeng ka bophara, empa se bonahala se le seholo sechabeng ha se bapisoa le Njerep.
06 ea 07
Ongota (Ethiopia)
Ha re leba ka bochabela ka litaba tsa Afrika re nka puo ea 6 ea bonyane e buuoang, Ongota, e neng e e-na le libui tse 10 feela tsa 2007, ha bafuputsi ba etela Ethiopia ho e bala.
Ongota ke puo e hōle haholo, e buuoang motseng o le mong feela karolong e ka boroa-bophirimela ho Ethiopia, e leng e 'ngoe ea libaka tse seng kae tse eang ho basele le ba Ethiopia. Ka ho khetheha, u tla fumana (kapa mohlomong u se ke ua fumana) Ongota lebōpong le ka bophirimela la Nōka ea Weyt'o sebakeng sa Omo sa naha.
Boitšoaro ba pale? Haeba u kile ua etela Ethiopia 'me u nahana ho bua Seamaria ke ntho e thata, kapa hore se ngotsoeng ka Seamharic ha se utloisisoe, ipona u le mahlohonolo. U na le batho ba limilione ba tla itloaetsa! Batho ba batlang ho ithuta Ongota ba ke ke ba bua se tšoanang, ha ba re letho ka ba seng bakae ba lekang ho ithuta.
07 ea 07
Liki (Indonesia)
Joaloka lihlekehleke tsa Pacific Boroa e haufi, Indonesia ke sehlekehleke seo batho ba sona ba neng ba arohane ka lilemo tse likete. Hase tšabo e kholo ea hore puo ea Liki, e neng e buuoa ke batho ba 11 feela ka 2005, e fumaneha profinseng ea Papua, e leng sebaka se hōle ka ho fetisisa ho Indonesia kaofela.
U tla tlameha ho tsamaea tseleng e otlolohileng ea Papua bakeng sa hao Bahasa Indonesia hore u khaotse ho u sebeletsa, u se ke ua ba le monyetla oa ho kopana le libui tsa Liki. Ke hobane Liki e buuoa lihlekehlekeng tsa Liki le Nirumoar tsa puso ea Sarmi ea Papua, e leng sehlekehlekeng sa sehlekehlekeng sena se se se le hōle.
Hape, leeto la ho fumana libui tsa puo ea bosupa e buuoang ka bonyane ka bobeli e ka 'na ea e-na le leeto le eang lihlekehlekeng tsa paradeise tsa Raja Ampat, tse haufi haholo. Etsa bonnete ba hore u se ke ua leka ho tsosoa ke mokoetlisi oa hao oa ho tsuba ka ho buisana le eena Liki, haholo-holo eseng nakong ea likarolo tsa bohlokoa tsa ho pata ha motho. Tšireletso e qala pele!